ساختمان آبگرمكن برقي شبيه آب گرمكن گازسوز مخزني و نفتي مي باشد با اين تفاوت كه قسمت گرمكن آن را ( مثل سماور برقي ) المان هاي حرارتي كه توسط جريان الكتريكي گرم مي شود تشكيل مي دهد. مزيت آب گرمكن برقي نسبت به انواع نفتي و گازسوز عدم توليد گاز هاي سمي نظير انيدريدكربنيك مي باشد. و علت عدم استقبال از اين وسيله در كشور ما مصرف زياد انرژي الكتريكي آن است كه از نظر اقتصادي نسبت به سوخت هاي فسيلي مقرون به صرفه نيست.با اين وصف مي توان با سرويس مداوم يعني رسوب زدايي از روي المنت، مصرف انرژي آن را كاهش داد.

ساختمان و اجزاء آب گرمكن برقي :

1- مخزن (ديگ اصلي )  2- بدنه  3- المنت  4- ترموستات   5- لامپ خبر  6- سيم هاي رابط و عايق نسوز   7- ترمينال چيني  8- شير اطمينان

1- مخزن - با ظرفيت هاي مختلف ساخته شده و جنس آن عموما" از ورق هاي مقاوم فلزي همراه با لعاب كاري است . از آن جا كه آب درون ديگ اصلي قرار مي گيرد بنابر اين جايگاه المنت و قسمتي از ترموستات (لوله بلو ) نيز در آن تعبيه شده است. از ديگ اصلي معمولا" سه لوله خارج مي شود . لوله آب سرد ، لوله آب گرم و لوله تخليه آب مخزن در مواقع ضروري. كه هميشه لوله آب گرم در بالا و ورودي آب سرد در پايين مخزن قرار دارد . براي آن كه آب گرم از ورودي آب سرد خارج نشود در سر راه ورودي از يك شير يك طرفه استفاده مي شود .

2- بدنه - از ورق فولاد تهيه مي شود و براي استحكام و زيبايي آن را به روش هاي گوناگون رنگ آميزي مي كنند. روي بدنه محل هايي براي لوله ورودي وخروجي و همچنين جعبه اتصلات و دما سنج پيش بيني شده است.

3- المنت (هيتر )- المان گرم كننده در اين المنت ها از جنس كرم نيكل يا كرم آلومينيوم است كه درون پودر چيني يا خاك سراميك قرار گرفته و براي محافظت در برابر رطوبت آن را درون يك محفظه فولادي جاي مي دهند. از آن جا كه چيني و سراميك از قدرت عايق بالايي برخور دارند المنت با بدنه به هيچ وجه ارتباطي نداشته و در صورت مشاهده هر گونه اتصال بدنه بين آن دو بلافاصله بايد المنت تعويض شود.

در المنت هاي جديد يك لوله تو خالي وجود دارد كه محل قرار گيري لوله بلوي ترموستات است . و در آب گرمكن هاي قديمي اين محل بالاي المنت تعبيه مي شد اما در المنت هاي جديد نزديك بودن جايگاه آن (لوله بلو ) به المنت حساسيت كار ترموستات را افزايش خواهد داد.

4- ترموستات گازي- وظيفه ترموستات كنترل اتوماتيك حرارت است . در سماور برقي از ترموستات بي متالي استفاده مي شود ولي در آب گرمكن ها از ترموستات هاي گازي .

ساختمان و طرز كار ترموستات گازي به شرح زير مي باشد.

قسمت هاي ترموستات گازي:  1 - بدنه     2- فانوسك ، لوله بلو و لوله مويي     3- اهرم      4- پلاتين هاي اتصال      5- پيچ تنظيم     6- ولوم

اصول كار ترموستات گازي اين گونه است كه درون فانوسك و لوله بلو مقداري گاز حساس از نوع اتر يا جيوه وجود دارد. با حركت ولوم در جهت عقربه هاي ساعت اهرم به پلاتين ها فشار وارد نموده و به يكديگر متصل شده واز آن جا كه المنت از قبل نول دارد، روشن مي شود (با رسيدن فاز از ترموستات ). المنت شروع به توليد حرارت نموده و لوله بلو نيز كه با فاصله ناچيزي از آن قرارگرفته متوجه حرارت ايجاد شده مي شود. با گرم شدن لوله بلو ،گاز درون آن منبسط شده و به حركت در مي آيد.اين گاز تحريك شده وارد ترموستات شده و آن را منبسط مي كند.

در صورتيكه حرارت توليد شده در المنت به آن حدي باشد كه بتواند گاز سيستم فانوسك لوله بلو را به مقداري تحريك نمايد كه فانوسك به اندازه لازم منبسط شود به پلاتين ها فشار آمده و اين فشار بر اهرم كه جهتي مخالف اين فشار را دارد غلبه نموده و ارتباط آن ها قطع مي شود.با قطع ارتباط پلاتين ها برق المنت قطع شده و دماي آب پس از مدتي كاهش مي يابد با كاهش دماي آب ، گاز منبسط شده نيز سرد شده و حجمش كاهش يافته و منجر به آن مي شود كه فانوسك نيز كوچك تر شود.يك فنر ارتباط پلاتين ها را مجددا" ايجاد مي كند و همين موارد عينا" تكرار خواهد شد. به وسيله ولوم كه به اهرم متصل است مي توان ميزان لازم انبساط فانوسك را تنظيم نمود.همانگونه كه مي دانيد انبساط فانوسك مستلزم ايجاد حرارت المنت است از اينرو تنظيم ولوم در واقع تنظيم دماي آب است. به كمك پيچ تنظيم مي توان مدت استرحت ترموستات را به هنگام قطع خودكار،كاهش يا افزايش داد.

براي تست اين فانوسك ها كافيست كنتاكت ها را به يكديگر متصل نموده و به توسط حرارت لوله بلو را گرم مي كنيم.پس از مدت اندكي مي بايست صداي قطع شدن كنتاكت ها به گوش رسد. اين آزمايش در مورد صحت مدار اتوماتيك ترموستات انجام مي شود.خود كليد ترموستات را مي توان به توسط اهم متر تست نمود. رابط هاي اهم متر را به كنتاكت هاي ترموستات متصل و كليد را قطع و وصل مي كنيم.با قطع كليد عقربه مقدار صفر را نشان مي دهد. رنج اهم متر مي بايست R*1  انتخاب مي شود.

در صورت بروز هرگونه سوراخ يا حفره اي در لوله بلو يا لوله مويي(كه رابطه بين بلو و فانوسك است) يا فانوسك،گاز اتر يا جيوه خارج شده و ترموستات عمل اتومات را انجام نمي دهد. از اينرو لازمست در فواصل زماني معين ترموستات كنترل شود.ترموستات معيوب مي بايست بلافاصله تعويض شود.

5- لامپ خبر- ولتاژ كاري اين لامپ ها 220 ولت است واز آن ها به منظور مشخص شدن عملكرد المنت استفاده مي كنند. به همين جهت با المنت به صورت موازي بسته مي شود.

6- سيم هاي رابط و عايق نسوز - حد اقل مقطع سيم در آب گرمكن مي بايست  5/1 باشد . زيرا جريان مصرفي آب گرمكن زياد است. در انتخاب دوشاخه نيز به جريان مصرفي آب گرمكن توجه مي شود. در منازلي كه خطوط به صورت جداگانه حفاظت مي شوند و همچنين در كليه منازل بهتر است براي آب گرمكن برقي ، يك خط مستقل از ورودي برق منزل كشيده شود و اين خط با يك فيوز (حد اقل) 15 آمپري حفاظت شود. در جعبه ترمينال آب گرمكن سيم ها درون عايق نسوز (وارنيش) قرار مي گيرد تا در برابر حرارت از استحكام م پايداري بيشتري برخوردار شوند.

7- ترمينال چيني- در مدار الكتريكي آب گرمكن از ترمينال چيني جهت تقسيم و ايجاد مسير هاي فرعي استفاده مي شود. ترمينال اتصالاتي مطمئن و عايق از بدنه را به وجود مي آورد و جنس چيني ترمينال سبب مي شود در برابر حرارت بسيار پايدار باشد.

8- شير اطمينان- شير اطمينان يا شير رها کننده بطور اتوماتيک وظيفه دارد در برابر فشار يا درجه حرارت يا هر دوي آن ها آبگرمکن را کنترل نموده تا از ترکيدن و انفجار آبگرمکن جلوگيري نمايد.اين شيرها از يک طرف به مخزن آبگرمکن متصل شده و از طرف ديگر به لوله اي که سر آن آزاد است راه دارد (لوله سر ريز). براي تست کردن شير اطمينان بايد اهرم شير را کمي بالا کشيده در صورتي که از لوله سر ريز مقداري آب خارج شود و بعد از آزاد کردن اهرم آب قطع گرديد،دليل بر صحت کار شير مي باشد.(در شکل زير يک شير اطمينان اتوماتيک حرارتي و فشاري نشان داده شده است.).

مدار الكتريكي آب گرمكن برقي: نقشه الكتريكي آب گرمكن مانند نقشه سماور برقي است با اين تفاوت كه ترموستات در آب گرمكن از نوع گازي مي باشد.

سرويس و نگهداري آب گرمكن برقي :

1- آب گرمكن را بدون آب به برق متصل نكنيد البته اين مورد را با برچسب هاي كاملا" مشخص بر روي عموم آب گرمكن ها بيان مي كنند. در غير اين صورت حرارت زياد المنت به واشر هاي لاستيكي كه به منظور آب بندي دستگاه مورد استفاده قرار گرفته ، اسيب شديد وارد مي سازد.

2- در صورت مشاهده هرگونه چكه و يا خارج شدن آب از اطراف آب گرمكن محل آسب ديده بايد رديابي و ترميم گردد تا از خطرات به مراتب بزرگتر پيشگيري به عمل آيد.

3- در فواصل زماني مشخص صحت عملكرد ترموستات و لامپ خبر را بررسي كنيد.روش تست ترموستات در مبحث آن آورده شده است.

4- دقت نماييد كه نشان دهنده حرارت درست عمل كند.در صورت خراب شدن، دماي آب افزايش يافته و ممكن است خطري بزرگ را بوجود آورد.

5- براي جلوگيري از برق گرفتگي لازمست بدنه آب گرمكن به يكي از روش هاي رايج به زمين متصل شود (سيم ارت).

6- براي تميز نمودن بدنه آبگرمكن هر گز از ريختن مستقيم آب استفاده نكنيد.در صورت نياز با ابر آغشته به مواد پاك كننده بدنه آن را تميز و بلافاصله با يك پارچه خشك تمامي آب بدنه را جذب و خشك نماييد.

عيب يابي و تعمير آب گرمكن برقي :

عيب 1-  آب گرمكن روشن نمي شود.

 علت 1- پريز برق ندارد

رفع عيب 1- توسط آومتر (قسمت ولتاژ) پريز را تست نموده و در صورت نبودن برق عيب را بر طرف مي سازيم.

عيب 2- آب گرمكن روشن نمي شود.

رفع عيب 2- دو شاخه و سيم هاي رابط خرابند.

رفع عيب 2- دو شاخه و سيم هاي رابط را به توسط آومتر تست نموده و در صورت مشاهده عيب ،مورد را بر طرف و يا قطعه معيوب را كاملا" تعويض مي نماييم.

عيب 3- آب گرمكن روشن نمي شود.

علت 3- سيم هاي رابط اصلي در آب گرمكن قطع شده اند.

رفع عيب 3- جعبه ترمينال آب گرمكن را باز نموده و مدار را بررسي و نقطه قطع شده را دو باره متصل مي سازيم تا مدار بر قرار گردد. مي توان گفت در مواردي كه هم المنت و هم لامپ خبر ، هر دو روشن نمي شوند ، يا فاز اصلي و يا نول اصلي مدار دچار مشكل شده است.

عيب 4- آب گرمكن روشن نمي شود.

علت 4- ترموستات خراب است.

رفع عيب 4- رابط هاي اهم متر را به فيش هاي ترموستات متصل كنيد. سپس كليد را به حالت روشن در آورده كه در اين حالت مي بايست عقربه منحرف شده و عدد صفر را نشان دهد. كليد را خاموش نماييد و ببينيد كه آيا عقربه منحرف شده در حالت قبل به جاي خود باز مي گردد يا نه . معمولا" مي توان معايب كليد ترموستات را بر طرف نمود از اينرو ترموستات را به آرامي و بدون آن كه به سيستم گازش آسيبي رسد باز نموده و نقطه عيب را بر رسي و مشكل را بر طرف نماييد . اگر كليد درست عمل نماييد اما فاز را خارج نسازد،بدون شك سطح كنتاكت ها اكسيد شده و با يك سمباده نرم مي توان آن ها را سرويس و تميز و كليد را به حالت عادي باز گردانيد.

عيب 5- با چرخاندن ولوم لامپ روشن شده اما آب گرم نمي شود.

علت 5- فاز خروجي از ترموستات به طرف المنت قطع شده است.

رفع عيب 5- جعبه ترمينال آب گرمكن را باز كنيد و مدار  را بر رسي و نقطه قطع شده را مجددآ متصل نماييد.

عيب 6- با چرخاندن ولوم لامپ روشن شده اما آب گرم نمي شود.

علت 6- المنت نول ندارد

رفع عيب 6- براي آن كه مطمئن شويد به المنت برق مي رسد آومتر را در قسمت ولتمتر قرار داده و در حاليكه مدار آب گرمكن در وضعيت روشني قرار دارد با رعايت كليه نكات ايمني رابط هاي دستگاه اندازه گيري را به فيش هاي المنت متصل نماييد. اگر عقربه حركت كرد خود المنت را مورد آزمايش قرار دهيد و اگر عقربه حركت نكرد و فاز متر وجود فاز را نشان مي دهد، نول المنت قطع است. در مواردي كه نول مصرف كننده قطع و به  آن فاز برسد هر دو پايه مصرف كننده داراي فاز خواهد بود و بالعكس.

عيب 7- با چرخاندن ولوم لامپ روشن شده اما آب گرم نمي شود.

علت 7- المنت سوخته است.

رفع عيب 7- براي تست المنت روش هاي متعددي وجود دارد كه آزمايش با چراغ سري و يا اهم متر از آن جمله اند . اما مي توان گفت بهترين روش تست بوسيله اتصال مستقيم به برق است كه براي اين عمل كافيست سيم هاي رابط المنت را از آن جدا نموده و بوسط دو رابط ديگر فاز و نول پريز را مستقيما" به آن متصل نماييم. با كمي تجربه مي توان دريافت كه اگر مدار مصرف كننده هاي پر آمپري چون المنت صحيح باشد به هنگام وصل جريان برق و همچنين جدا نمودن برق از آن ها جرقه اي ديده مي شود و اگر در اتصال رابط به المنت خلاف آن ديده شده المنت سوخته است. اگر تجربه كافي نداريم بهتر است سر راه رابطمان يك آمپر متر قرار دهيم . اگر در اتصال به المنت عقربه آمپر متر منحرف شود و عددي را نشان دهد المنت سالم و در غير اين صورت المنت سوخته است.

عيب 8- آب گرم مي شود اما لامپ روشن نمي شود.

علت 8- لامپ سوخته است.

رفع عيب 8- لامپ را از مدار خارج كنيد و سيم هايش را به برق شهر متصل نماييد .اگر روشن نشد لامپ را تعويض كنيد و اگر روشن شد عيب از ساير قسمت ها است.

عيب 9- آب گرم مي شود اما لامپ روشن نمي شود.

علت 9- فاز يا نول لامپ قطع شده است.

رفع عيب 9- پس از باز كردن جعبه ترمينال آب گرمكن مسير سيم ها را دنبال كنيد وسيم قطع شده را بيابيد. در اينگونه موارد مي توان از اهم متر نيز استفاده نمود مشروط بر آن كه دستگاه متصل به برق نباشد.

عيب 10- نشان دهنده حرارت حركت نمي كند اما آب در حال داغ شدن است.

علت 10- حرارت سنج خراب شده است.

رفع عيب 10- در اين وسيله از فلزات خاصي كه نسبت به حرارت بسيار حساسند استفاده مي شود. با گرم شدن بدنه آب گرمكن فنر مارپيچ پشت عقربه نيز گرم شده و انبساط مي يابد. با انبساط آن عقربه نيز منحرف مي شود. بر اثر كار زياد، زماني مي رسد كه فنر مي شكند يا قسمت انتهاي فنر از پشت عقربه جدا مي شود در اينگونه موارد حرارت سنج را تعويض كنيد.

عيب 11- زمان كار دستگاه بسيار زياد است اما آب چندان گرم نشده است.

علت11- بر روي المنت جرم زيادي رسوب كرده است.

رفع عيب 11- دستگاه را از برق جدا كنيد اگر شير تخليه در بدنه دستگاه نصب شده پس از بستن ورودي آب ، آن را باز كنيد تا آب مخزن تخليه شود. در صورت نبودن شير تخليه ، خود المنت را به آرامي باز كنيد و اجازه دهيد آب مخزن تخليه شود سپس المنت را خارج نموده و با يك سوهان نرم آن را تميز نماييد. گاهي حجم رسوبات اطراف المنت بحدي است كه نمي توان المنت را خارج نمود ، در نتيجه قسمتي از المنت در داخل آب گرمكن باقي مي ماند. المنت جديدي را جيگزين نموده و يا المنت رسوب زدايي شده را در جاي خود نصب مي سازيم. براي پاك كردن رسوب هاي سخت مي توان از جوهر نمك نيز استفاده نمود.

عيب 12- ترموستات هميشه روشن است و اتومات عمل نمي كند.

علت 12- كنتاكت هاي داخل ترموستات به يكديگر جوش خورده اند.

رفع عيب 12- آب گرمكن را از برق جدا نموده و سپس رابط هاي اهم متر را به فيش هاي ترموستات متصل مي كنيم با قطع و وصل ترموستات مي بايست عقربه منحرف شده و به جاي اصلي خود باز گردد اگر عقربه هميشه در حالت وصل باشد و از كليد صداي قطع و وصل شنيده نشود كنتاكت ها به يكديگر جوش خورده اند. معمولا" مي توان كنتاك ها را از هم جدا و با سمباده نرم تميز نمود تا مشكل رفع شود.

عيب 13- ترموستات هميشه روشن است و اتومات عمل نمي كند.

علت 13- لوله بلو از جاي خود خارج شده است.

رفع عيب 13- جعبه اتصالات آب گرمكن را باز نموده و محل استقرار لوله بلو را بازديد نماييد در صورت بروز اين عيب، مجددا" لوله بلو را در جاي خود مستقر نموده و جعبه اتصالات را ببنديد و پس از روشن شدن دستگاه منتظر عمل اتومات بمانيد. اگر درجه روي 30 درجه قرار بگيرد و المنت نيز تميز باشد معمولا" پس از زمان اندكي اتومات عمل خواهد نمود. معمولا" خارج شدن لوله بلو از جاي خود منجر به شكستن لوله مويي مي شود . به همين سبب كنترل اتومات ترموستات بسيار الزامي است.

عيب 14- ترموستات هميشه روشن است و اتومات عمل نمي كند.

علت 14- در مسير گاز ترموستات سوراخي ايجاد شده و گاز تخليه شده است.

رفع عيب 14- ترموستات را به آرامي از مدار خارج نموده و كليد را در حالت وصل قرار دهيد. سپس لوله بلو را بوسيله حرارت گرم نماييد پس از چند ثانيه مي بايست عمل اتومات شنيده شود . اگر داغ شدن لوله بلو منجر به قطع ترموسات نشود و كنتاكت ها نيز جوش نخورده باشند، نتيجه مي گيريم كه گاز ترموستات تخليه شده است. ترموستاتي كه گازش تخليه شده مي بايست بلافاصله تعويض گردد.

عيب 15- بمحض اتصال دو شاخه آب گرمكن به پريز ، فيوز مدار را قطع مي كند.

علت 15- در مدار آب گرمكن ، اتصال كوتاه بوجود آمده .

رفع عيب 15- جعبه اتصالات آب گرمكن را جدا نموده و سپس مدار را بر رسي كنيد . معمولا" نقاطي كه دچار اتصال كوتاه شده اند بوضوح ديده شده و مي توان با عايق بندي مجدد مشكل را بر طرف نمود.

عيب 16- بمحض اتصال دو شاخه آب گرمكن به پريز ، فيوز مدار را قطع مي كند.

علت 16- آب گرمكن داراي اتصال بدنه شديد است و چون ارت بندي شده فيوز مدار را قطع مي كند.

رفع عيب 16- اتصال زمين آب گرمكن را باز نموده و با فاصله از بدنه دستگاه مجددآ دو شاخه را به برق متصل كنيد. اگر اين بار فيوز مدار را قطع نكرد ، آب گرمكن داراي اتصال بدنه بسيار خطر ناك است . آن را از برق جدا نموده و توسط چراغ سري قطعه معيوب را شناسايي و. آن را تعمير يا تعويض نماييد . دو باره سيستم ارت دستگاه را ببنديد و آب گرمكن را به برق متصل نماييد.

عيب 17- عملكرد آب گرمكن بسيار خوب است اما در محل دو شاخه و پريز سوختگي مشاهده مي شود.

علت 17- پريز يا دوشاخه استاندارد نيست.

رفع عيب 17- اگر دوشاخه و پريز از نوع استاندارد نباشد و درست با يكديگر در گير نشوند جرقه هاي ريزي مابينشان بوجود مي آيد كه سبب مي شود حرارت در پريز افزايش يابد. دو شاخه يا پريز را تعويض كنيد تا مشكل بر طرف شود.

عيب 18- عملكرد آب گرمكن بسيار خوب است اما در محل دو شاخه و پريز سوختگي مشاهده مي شود.

علت 18- جريان دوشاخه يا پريز متناسب جريان مصرفي آب گرمكن نيست.

رفع عيب 18- به هنگام خريد دو. شاخه و يا پريز جهت آب گرمكن توجه به جريان نامي آن ها الزامي است. جريان مصرفي آب گرمكن هاي برقي بين 7 تا 15 آمپر است كه مي توان با يك آمپر متر جريان آن را اندازه گرفت و از طريق محاسبه پي به توان آن برد . دو شاخه و پريز را متناسب با جريان دستگاه انتخاب مي كنيم